Thang máy là gì? Tìm hiểu cấu tạo và nguyên lý để sử dụng an toàn

Cấu tạo thang máy

Thang máy (phổ biến nhất là loại cáp kéo) gồm ba phần chính: Phần Cơ khí (thiết bị chuyển động & an toàn), Phần Điều khiển (hệ thống điện) và Phần Xây dựng (hố thang).

Phần Cơ khí (Hệ thống chuyển động và buồng thang)

Đây là các bộ phận vật lý và cơ học giúp thang máy di chuyển và đảm bảo an toàn:

• Máy kéo (Motor): “Trái tim” của thang máy, cung cấp lực kéo để cabin và đối trọng di chuyển lên xuống. Có hai loại: có hộp số (phù hợp tải lớn, tốc độ thấp) và không hộp số (tiết kiệm điện, nhỏ gọn, phù hợp thang máy gia đình và không phòng máy).
• Cabin: Buồng/khoang chứa người hoặc hàng hóa, di chuyển dọc theo giếng thang; bên trong có bảng điều khiển, đèn chiếu sáng và hệ thống liên lạc.
• Đối trọng: Khối kim loại nặng nối với cabin bằng cáp tải, di chuyển ngược chiều cabin; cân bằng khối lượng cabin cộng ~40–50% tải định mức để giảm tải cho motor và tiết kiệm điện.
• Cáp tải: Cáp thép cường độ cao treo cabin và đối trọng, vắt qua puly của máy kéo.
• Ray dẫn hướng (Rail): Thanh thép lắp dọc giếng thang dẫn hướng cabin và đối trọng di chuyển thẳng đứng, tránh lệch.

Phần Điều khiển và An toàn (Hệ thống điện)

Nhóm thiết bị điện/điện tử quyết định hoạt động và an toàn:

• Tủ điều khiển (Control Panel): “Bộ não” chứa bo mạch, relay và biến tần (VVVF) điều khiển tốc độ, hướng di chuyển, xử lý tín hiệu gọi tầng và quản lý toàn bộ hoạt động.
• Thắng cơ (Bộ hãm an toàn/Safety Gear): Kích hoạt bởi bộ chống vượt tốc khi cabin vượt quá tốc độ cho phép; kẹp vào ray dẫn hướng để dừng cabin.
• Hệ thống cửa (Cửa cabin & cửa tầng): Hai cửa chỉ mở khi cabin dừng đúng vị trí; trang bị cảm biến an toàn (photocell) để phát hiện vật cản và tự động mở tránh kẹt.

Trong thực tế, cửa có thể không chịu đóng do vật cản, cảm biến bẩn/lệch hoặc lỗi điều khiển. Xem cách nhận biết và xử lý tại bài viết Thang máy không đóng được cửa.

• Hệ thống cứu hộ tự động (ARD/UPS): Sử dụng nguồn dự trữ (ắc quy) để khi mất điện, hệ thống tự đưa cabin về tầng gần nhất và mở cửa cho người bên trong thoát an toàn.

Phần Xây dựng (Kết cấu cố định)

Không gian kiến trúc cần thiết để lắp đặt thang máy:

• Giếng thang (Hố thang): Không gian cố định, thẳng đứng nơi cabin và đối trọng di chuyển.
• Hố PIT: Phần hố dưới sàn tầng thấp nhất; lắp giảm chấn (buffer) để đỡ cabin khi vượt hành trình.
• Phòng máy (Machine Room) hoặc OH (Over Head):
  • Phòng máy: Thường ở đỉnh giếng thang (đối với thang có phòng máy), đặt motor kéo và tủ điều khiển.
  • OH (không gian phía trên): Khoảng không từ sàn tầng trên cùng đến đỉnh giếng thang, lắp thiết bị dẫn hướng và giới hạn hành trình.

Nguyên lý hoạt động của thang máy

Thang máy cáp kéo (phổ biến nhất)

• Cấu trúc: Cabin nối với đối trọng bằng cáp tải, vắt qua puly gắn với motor; đối trọng có khối lượng gần bằng cabin cộng thêm ~40–50% tải định mức.
• Hoạt động: Khi nhận tín hiệu gọi tầng, motor làm puly quay kéo cáp để cabin di chuyển; cabin lên thì đối trọng xuống và ngược lại. Nhờ cân bằng khối lượng, motor chỉ cần thắng ma sát và phần chênh nên tiết kiệm năng lượng.
• Dừng tầng: Hệ thống điều khiển giảm tốc và phanh điện từ giúp cabin dừng chính xác.

Thang máy gia đình (công nghệ khác)

• Trục vít: Cabin gắn với đai ốc trượt theo trục vít lớn; motor quay trục vít làm cabin lên xuống, không cần đối trọng và hố PIT.
• Thủy lực: Cabin được nâng nhờ piston đẩy bằng áp suất dầu; khi đi xuống, dầu xả về bình chứa và cabin hạ theo trọng lượng của nó.

Trong quá trình vận hành, thang máy có thể hiển thị các mã cảnh báo để người dùng và kỹ thuật viên chẩn đoán nhanh tình trạng thiết bị. Bạn nên lưu lại Bảng mã lỗi thang máy để tra cứu khi cần, giúp xử lý ban đầu và liên hệ bảo trì kịp thời.

Đơn vị lắp đặt thang máy gia đình uy tín nhất hiện nay

Trong đời sống hiện đại, thang máy đã trở thành thiết bị quan trọng để nâng cao tiện nghi. Khi lựa chọn đơn vị lắp đặt, bạn nên dựa trên các tiêu chí cốt lõi sau:

• Kinh nghiệm và hồ sơ năng lực: Số năm hoạt động, các công trình đã thực hiện (ưu tiên đơn vị chuyên thang máy gia đình).
• Nguồn gốc linh kiện: Động cơ và tủ điều khiển từ thương hiệu lớn, có CO/CQ.
• Dịch vụ hậu mãi: Bảo hành tối thiểu 1–2 năm, cam kết bảo trì nhanh chóng, rõ ràng.
• Hệ thống an toàn: Trang bị đầy đủ tính năng bắt buộc như cứu hộ tự động (ARD/UPS), photocell, và kiểm định an toàn trước khi đưa vào sử dụng.

Với những tiêu chí khắt khe này, Trường Sinh cung cấp dịch vụ lắp đặt thang máy gia đình trọn gói, đảm bảo an toàn, thẩm mỹ và đồng hành cùng khách hàng trong suốt quá trình sử dụng. Với kinh nghiệm thi công hàng nghìn công trình trọn gói, chúng tôi cam kết mang đến cho gia đình bạn một không gian sống tiện nghi và đẳng cấp.